 |
| Nhà thơ: Phạm Tiến Duật |
(Đọc Chân trời mới, thơ của Nguyễn Duy Yên và Đoàn Kim Vân, Nxb. Văn học, 2003)
Cố nhà thơ Phạm Tiến Duật
Ở cổng làng Song Tháp, xã Châu Khê, phủ Từ Sơn, nay là huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, có đề bốn chữ Hán "Xuất nhập tương phản". Chữ ít, nhưng nghĩa thì nhiều. Nếu là người ra vào làng ấy thì hiểu là " Khi ra khi vào phải nhìn mặt nhau". Nếu là thơ ca thì phải hiểu là người làm thơ nhập cái gì vào thì xuất ra cái ấy. Đó là cái lẽ lớn của sự làm người, không chỉ đúng với một thôn làng Việt Nam mà đúng với mọi trường hợp . Đọc thơ của anh Nguyễn Duy yên và chị Đoàn Kim Vân, bất giác tôi nhớ đến mấy chữ uyên bác của vùng đất uyên bác Từ Sơn kia.
Cặp song ca bằng thơ Nguyễn Duy Yên và Đoàn Kim Vân đã cất lên tiếng ca bằng vần từ nhiều thập niên nay, thế mà họ vẫn chưa già. Nguyễn Công Trứ nhà thơ tình, nhà khoa học nông nghiệp thế kỉ XIX, năm 73 tuổi vẫn còn yêu đương sôi nổi kia mà: Tân nhân lục vấn lai niên kỷ/ Ngũ thập niên tiền nhị thập tam (Người vợ mới cưới hỏi rằng ông bao nhiêu tuổi. Đáp rằng: Cách đây năm mươi năm tôi hai mươi ba). Văn hào thiên tài nước Đức - Gớt - năm tròn 80 tuổi còn yêu sôi nổi một cô gái mới 18 tuổi. Xem thế, với thơ làm gì có tuổi già.
Thì hãy đọc Nguyễn Duy Yên:
Quê người rồi cứ đêm đêm
Lệ nhòa đôi mắt, con tim rối bời
Thuyền tình rẽ sóng ra khơi
Mênh mông mặt nước chân trời: Về đâu?
(Đôi mắt nàng Kiều)
Thơ thế thì đâu có phân biệt tuổi tác. Viết về một cô lái đò trên sông, Nguyễn Duy Yên viết: Đò em đưa khách qua sông/ Thuyền vừa ghé bến mà lòng thấy xa/ Ngày ngày bao chuyến đò qua/ Người đi để nhớ chắc là tơ duyên. Hai chữ "chắc là" rất ỡm ờ. Phải có tâm hồn trẻ trung lắm mới ỡm ờ được.
Một lần khác khi đi qua đèo Hải Vân, Nguyễn Duy Yên hạ bút: Cao cao gió lộng mây chiều/ Nhớ ai , ai nhớ, ai gieo nỗi buồn, người đọc thấy tác giả đã phát triển nhạc điệu của hai dòng ca dao: Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ/ Nhớ ai, ai nhớ, bây giờ nhớ ai, nhưng Nguyễn Duy Yên không chỉ nhớ mà còn gieo nỗi buồn man mác của sự xa cách.
Còn nữ sĩ Đoàn Kim Vân thì viết trong bài Bản nhạc ra đời những câu thơ nóng bỏng:
Em thân yêu: Sức mạnh trong em như ngọn sóng
Xô vào bờ, bao rác rưởi sẽ tan đi
Ngón tay em có sức mạnh thần kỳ
Nhưu cơn lốc cuốn hút anh tới vùng xa lạ
Trái tim ấy là rất trẻ trung. Ở một bài khác mà tác giả có chú thích là "trêu một nhà thơ hàng xóm", chị viết: Trầu cau thì dễ làm quen/ Hoa kia thắm nụ, con tim đợi chờ / Mượn tình qua mấy vần thơ/ Gửi sang bên ấy giấc mơ vườn hồng. Những dòng thơ ấy đậm tình nhân thế mà vẫn lưu dấu vết tháng ngày của quê hương thôn làng Việt Nam. Đoàn Kim Vân còn có riêng một bài thơ Yêu, không biết chị có định ghẹo Xuân Diệu không, nhưng sự đa cảm và lòng lãng mạn thì cũng ngang bằng:
Cắt nghĩa làm sao một chữ yêu
Tàn nắng buồn vui lúc xế chiều
Thơ thẩn thả hồn trong khoảng trống
Mà lòng mơ tưởng bóng ai theo
Ấy chỉ là những ví dụ. Bạn đọc có thể lần theo từng bài thơ của hai tác giả để thấy tôi dùng chữ "cặp song ca thế kỷ bằng thơ" là rất chuẩn xác. Ở các tập thơ trước, anh chị Yên, Vân đã cho công bố các bài thơ tình mà hai người đã trao cho nhau từ thủa thanh xuân. Tập thơ này có khác. Đây là cảm nhận của hai tác giả trước xã hội rộng lớn khi đất nước sang trang từ thế kỷ XX chuyển sang thế kỷ XXI.
Đề tài của tập thơ này bao quát rất rộng. Về thời gian: gặp gỡ lại thủa thơ, cảm xúc lại lịch sử, bao quát lại một thời chiến tranh. Về không gian: Người đọc bắt gặp một thoáng Hải Vân, một chiều sông Hương, xứ Huế, một mảnh đất Điện Biên anh hùng năm xưa...Chính vì lẽ trang nghiêm ấy mà các quan sát xã hội và lịch sử ở tập thơ này được các tác giả quan tâm hơn các tập trước.
Cũng là song ca, nhưng giọng thơ của anh Nguyễn Duy Yên thì mộc mạc một cách trang nghiêm; mà giọng chị, nữ sĩ Đoàn Kim Vân thì mượt mà, bay bướm. Thế là một giọng trầm và một giọng cao hòa quyện làm nên một bản trường ca cho tình đời mãi sinh sôi mọi sự tốt đẹp.
Thơ tức là người. Mácxim Gooki nói thế. Và nói như bốn chữ uyên bác ở cổng làng Song Tháp: Xuất nhập tương phản, cũng chẳng cùng một nghĩa đó sao? Mà tại sao cái làng ấy ở phủ Từ Sơn lại gọi là Song Tháp? Thì ở Hà Nội nơi có công ty làm nghề thủ công cao cấp Mỹ Hà cũng có một Song Tháp đấy thôi: một tháp thơ tên là Đoàn Kim Vân và tháp kia tên là Nguyễn Duy Yên. Chúc cho song tháp thơ ca mãi xuất nhập tương đồng.
Những ngày đón xuân 2003
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét